Армения – музей под открытым небом.
Республика Армения – маленькая страна с большой историей, страна, богатая таинственными преданиями и легендами.
Согласно одной из них, после Всемирного потопа ковчег прародителя человечества Ноя пристал к подножью библейской
горы Арарат. Здесь Ной поселился вместе со своими детьми и
внуками и основал город Нахичеван. Отсюда потомки Ноя расселились впоследствии по всему миру. Поэтому путешествие в
Армению можно назвать возвращением к истокам.
Ни одна страна в мире за свою историю не имела так много
столиц, как Армения. Среди них были Ван, Армавир, Ервандашат, Арташат, Тигранакерт, Вагаршапат, Двин, Багаран,
Ширакаван, Карс, Ани и, наконец, Ереван.
Библейская легенда повествует, что Ной во время потопа впервые увидел сушу на том месте, где сейчас расположен
Ереван и сказал: «Еревум э», что по-армянски означает «видна», т.е. видна суша. Отсюда и происходит название Еревана
– столицы Республики Армения, одного из древнейших городов
мира.
Правнук Ноя Айк (Гайк) Азганаз («высокий», «слава нации»), согласно «Истории Армении» «отца армянской историографии» Мовсеса Хоренаци, стал основателем династии первых армянских царей и родоначальником армян. Легенда гласит, что по предложению ассирийского царя Бэла Айк участвовал в постройке Вавилонской башни. Пытаясь хитростью
подчинить себе Айка, Бэл предложил ему избрать любые, даже
самые плодородные земли Вавилона для переселения в пределы своих владений. Айк категорически отказался. Тогда Бэл
объявил войну Айку. Решающая битва произошла у озера Ван,
где войска Бэла были разбиты, а он сам погиб от стрелы Айка.
На месте сражения было основано поселение Айкашен в честь
победителя. Айк начал объединение армянских княжеств в единое царство. Самоназвание армян – «хай» («hai») произошло от
армянского Айк (Нaik) – «страна Айка»
Հայաստանի Հանրապետությունը մեծ պատմություն ունեցող փոքր երկիր է, խորհրդավոր ավանդություններով ու լեգենդներով հարուստ երկիր:
Ըստ դրանցից մեկի ՝ մարդկության նախահայրերի տապանի համաշխարհային ջրհեղեղից հետո Նոյը հանգրվանել է աստվածաշնչյան ստորոտին
Արարատ լեռներ. Այստեղ Նոյը բնակություն է հաստատել իր երեխաների հետ և
թոռներով հիմնադրել է Նախիջևան քաղաքը։ Հետեւաբար, Նոյի ժառանգները հետագայում բնակություն ամբողջ աշխարհում. Այնպես որ, ճանապարհորդություն
Հայաստանը կարելի է անվանել վերադարձ ակունքներին։
Աշխարհում ոչ մի երկիր իր պատմության ընթացքում այդքան շատ բան չի ունեցել
© 2005-2017 ԱՄԻ “Նովոստի-Արմենիա” ։ Նրանց թվում էին Վան, Արմավիր, Երվանդաշատ, Արտաշատ, Տիգրանակերտ, Վաղարշապատ, Դվին, Բագարան,
Շիրակավան, Կարս, Անի և վերջապես Երևան:
Բիբլիական լեգենդը պատմում է, որ Նոյը ջրհեղեղի ժամանակ առաջին անգամ ցամաքը տեսել է այն վայրում, որտեղ այժմ գտնվում է
Երևանն էլ ասաց ՝ “երևում է”, ինչը Հայերեն նշանակում է “տեսանելի”, այսինքն ՝ ցամաքը երևում է ։ Այստեղից էլ տեղի է ունենում Երևանի անունը
- Հայաստանի Հանրապետության մայրաքաղաքները, հնագույն քաղաքներից մեկը
խաղաղության.
Նոյի ծոռ Հայկ (Հայկ) Ազգանազ (“բարձր”, “փառք ազգին”), համաձայն Մովսես Խորենացու “հայ պատմագրության հոր” “Հայոց պատմության”, դարձել է առաջին հայ թագավորների դինաստիայի հիմնադիրն ու հայերի հիմնադիրը: Լեգենդն այն է, որ ասորական թագավոր Բելի առաջարկով Հայկը մասնակցել է Բաբելոնյան աշտարակի կառուցմանը ։ Փորձելով խորամանկություն
իրեն ենթարկեցնել Հայկին, Բելն առաջարկել է նրան ընտրել ցանկացած, նույնիսկ
առավել բերրի երկիրը Բաբելոնի վերաբնակեցման իր տիրապետման.։ Ապա բելը
պատերազմ հայտարարեց Հայկին։ Վճռորոշ ճակատամարտը տեղի է ունեցել Վանա լճի մոտ,
որտեղ Բելի զորքերը ջախջախվեցին, իսկ նա ինքն էլ զոհվեց Հայկի նետից ։
Մարտի վայրում հիմնվել է Հայկաշեն բնակավայրը ՝ ի պատիվ
հաղթող. Հայկը սկսել է հայ իշխանների միավորումը միասնական Թագավորությունում ։ Հայերի ինքնորոշումը ՝ ” հայ “(“hai”), տեղի է ունեցել
Հայկ (Նաիկ) – “Հայկի Երկիր” ։
Раскопки подтверждают, что нынешняя территория Армении была заселена ещё с древних времён. На сегодняшний день на всей территории Республики Армения (29.8 тыс. кв. км), составляющей менее одной десятой части исторической Армении, сохранилось более 25 тысяч памятников: древние
пещеры, городища, крепости, языческие храмы, христианские
церкви, редчайшие фрески, каналы, хачкары.
Люди справедливо называют Армению и Ереван «музеем
под открытым небом». Древнейшими поселениями Еревана являются Шенгавит, Арин-берд, Кармир блур, Цицернакаберд.
В 782 г. до н. э. Аргишти I, царь Ванского царства, решил создать на Красном холме крепость Эребуни как стратегический
объект для закрепления урартов в Араратской долине, оставив
дату основания города на стеле из камня. В Шенгавите во время
раскопок было обнаружено множество предметов, относящихся
к культуре IV-II тысячелетия до н.э.: бронзовые и каменные
орудия, наконечники, золотые и серебряные украшения, а на
территории Цицернакаберда – гробницы, керамические и дру-
гие драгоценные изделия. В древнейших поселениях столицы
обнаружены плавильни, разные сорта пшеницы, косточки винограда и т.д.
Уже в III-II тысячелетии до н.э. на Армянском нагорье плавили железо, обрабатывали металлы, приручили лошадь, создали первый в мире иероглифический алфавит («еркатагир» – письмо железного века).
В центре Армении расположена Араратская долина – колыбель культурной, экономической и политической жизни как армянского народа, так и всей мировой цивилизации в целом.
պեղումները հաստատում են, որ Հայաստանի ներկայիս տարածքը բնակեցված է եղել դեռևս հնագույն ժամանակներից ։ Այսօր Հայաստանի Հանրապետության ողջ տարածքում (29.8 հազ.քառ. կմ), որը կազմում է պատմական Հայաստանի մեկ տասներորդ մասից պակաս, պահպանվել է ավելի քան 25 հազար հուշարձան ‘ հնագույն
քարանձավներ, քաղաքաբնակներ, ամրոցներ, հեթանոսական տաճարներ, քրիստոնեական
եկեղեցիներ, հազվագյուտ որմնանկարներ, ջրանցքներ, խաչքարեր: մարդիկ արդարացիորեն Հայաստանը և Երևանը անվանում են”թանգարան
բաց երկնքի տակ” ։ Երևանի հնագույն բնակավայրերն են Շենգավիթը, Արին-բերդը, Կարմիր բլուրը, Ծիծեռնակաբերդը ։ Մ. թ. ա. 782 թ. Արգիշտի Ա-ն ‘Վանի թագավորության թագավորը, որոշեց Կարմիր բլրի վրա ստեղծել Էրեբունի բերդը’ որպես ռազմավարական
օբյեկտ ‘Արարատյան դաշտում ուրարտերն ամրացնելու համար’ թողնելով քաղաքի հիմնադրման տարեթիվը քարից կազմված կոթողի վրա: Շենգավիթում պեղումների ժամանակ հայտնաբերվել են Մ. թ. Ա. IV-II հազարամյակի մշակույթին վերաբերող բազմաթիվ առարկաներ ‘բրոնզե և քարե
գործիքներ, ծայրակալներ, ոսկյա և արծաթյա զարդեր, իսկ Ծիծեռնակաբերդի տարածքում’ դամբարաններ, կերամիկական և Դրու ‘
գիե թանկարժեք իրեր: Մայրաքաղաքի հնագույն բնակավայրերում հայտնաբերվել են հալոցներ, ցորենի տարբեր տեսակներ, խաղողի կորիզներ եւ այլն:
արդեն Մ. թ. Ա. III-II հազարամյակում: Հայկական լեռնաշխարհում երկաթ են ձուլել, մետաղներ են մշակել, ձի են ընտելացրել, ստեղծել աշխարհում առաջին հիերոգլիֆիկ այբուբենը (“երկաթագիր” – երկաթե դարի նամակ) ։ Հայաստանի կենտրոնում է գտնվում Արարատյան դաշտավայրը ‘ ինչպես հայ ժողովրդի, այնպես էլ համաշխարհային քաղաքակրթության մշակութային, տնտեսական ու քաղաքական կյանքի բնօրրանը:
_______________________________________________________________
По всей стране разбросаны бесчисленные памятники дохристианской эпохи: античный храм Гарни (III-II вв. до н.э.), развалины урартских городов, а также древних армянских столиц – Двина, Армавира, Арташата, историко-археологический музей-заповедник Мецамор с хорошо сохранившейся системой медеплавилен (III-II тысячелетие до н.э.). Недалеко от города
Сисиан находится самая древняя на земле Караунджская обсерватория (Зорац карер), которой около 7500 лет. Армения была первой страной, которая в 301 г. приняла христианство как государственную религию. Наша земля богата и памятниками христианской архитектуры: базиличная церковь в Апаране (IV
в.), крестово-купольный миниатюрный храм Кармравор (VII в.)
в Аштараке, комплекс Мармашен (X-XI вв.), монастырские ансамбли Севана (IX в.), Санаина, Ахпата, пещерный монастырь Гегард (IV-XIII вв.) в ущелье реки Гарни. Недалеко от Гориса находится жемчужина средневековой армянской архитектуры – монастырь Татев (IX в.) со средневековым университетом
(XIV-XV вв.). Известный храм VII века Звартноц (храм «Бдящих сил», т.е. ангелов) был разрушен землетрясением. Сегодня территория Звартноца – это археологический заповедник и музей, в котором можно увидеть модели-варианты реконструкции храма, многочисленные скульптурные фрагменты. Недалеко от Звартноца находится город Эчмиадзин, прежнее название
которого – Вагаршапат. Согласно легенде, первому патриарху Григору Лусаворичу (Просветителю) приснилось, как единорожденный, т.е. Христос, сошёл с неба с огненным молотом в руках и указал место для постройки собора. На этом месте в 303 г., где ранее находился древний языческий храм, и была заложена церковь, названная «Эчмиадзином», что по-армянски
означает «место сошествия единорожденного»
Ամբողջ երկրում ցրված են նախաքրիստոնեական դարաշրջանի անթիվ հուշարձաններ ՝ Գառնիի անտիկ տաճարը( Մ. թ. Ա. III-II դդ.), ուրարտական քաղաքների ավերակները, ինչպես նաև հին հայկական մայրաքաղաքները ՝ Դվինը, Արմավիրը, Արտաշատը, Մեծամոր պատմահնագիտական արգելոց – թանգարանը ՝ լավ պահպանված պղնձաձուլական համակարգով (Մ.թ. Ա. III-II հազարամյակ): Քաղաքից ոչ հեռու
Սիսիանը գտնվում է երկրի ամենահին Քարահունջի աստղադիտարանը (Զորաց քարեր), որը մոտ 7500 տարեկան է ։ Հայաստանը առաջին երկիրն էր, որը 301 թվականին քրիստոնեությունը ընդունեց որպես պետական կրոն ։ Մեր հողը հարուստ է քրիստոնեական ճարտարապետության հուշարձաններով. բազիլիկ եկեղեցի Ապարանում (IV
գ.), Կարմիր Խաչի մանրանկարչության տաճար (VII դ.)
Աշտարակում, Մարմաշեն (X-XI դդ.) համալիրը, Սևանի վանական համույթները (IX դ.), Սանահինը, Հաղպատը, Գառնիի կիրճում գտնվող Գեղարդի քարանձավային վանքը (IV-XIII դդ.): Գորիսից ոչ հեռու գտնվում է միջնադարյան հայկական ճարտարապետության Գոհարը ՝ Տաթևի վանքը (IX դ.) միջնադարյան համալսարանի հետ
(XIV-XV դդ.): Զվարթնոց VII դարի հայտնի տաճարը (“աչալուրջ ուժերի” տաճար, այսինքն ՝ հրեշտակների) ավերվել է երկրաշարժից ։ Այսօր Զվարթնոցի տարածքը հնագիտական արգելոց և թանգարան է, որտեղ կարելի է տեսնել տաճարի վերակառուցման մոդել-տարբերակները, բազմաթիվ Քանդակագործական բեկորներ ։ Զվարթնոցից ոչ հեռու գտնվում է Էջմիածին քաղաքը, նախկին անվանումը
որը Վաղարշապատն է ։ Ըստ ավանդության ՝ Գրիգոր Լուսավորչի առաջին պատրիարքը (Լուսավորիչը) երազում էր որպես Միածին, այսինքն ՝ Քրիստոս երկնքից իջավ հրե մուրճով ՝ ձեռքերին և մատնանշեց տաճարի կառուցման վայրը ։ Այդ վայրում 303 թ., որտեղ ավելի վաղ գտնվում էր հեթանոսական հինավուրց տաճարը, և կառուցվել է “Էջմիածին” կոչվող եկեղեցին, որը հայկական է
նշանակում է “Միածին գալուստի վայր”
Путешествие по Армении смело можно назвать паломничеством по святым местам: обителям, монастырям, храмам. Великий английский поэт Байрон писал: «На всём земном шаре
нет другой страны, которая была бы так насыщена чудесами, как земля армян…»
плавить железо – հալեցնել երկաթը
обрабатывать металл – մշակել մետաղը
плавильня – մետաղաձուլարան
иероглифический алфавит – մեհենագրային այբուբեն
наконечник – ծայրակալ, ծայրադիր
обитель – վանք, մենաստան
монастырь – մենաստան
храм – վանք
сошествие – գալուստ, էջք
насыщать – հագեցնել
стратегия – ռազմավարություն
фреска – որմնանկար
